Niềm tin người tiêu dùng giảm tốc: Tâm lý lo ngại gia tăng trước những bất ổn kinh tế và chính sách

Bước sang tháng 1, niềm tin của người tiêu dùng Mỹ có dấu hiệu chững lại sau nửa năm tăng trưởng. Theo khảo sát mới nhất từ Đại học Michigan, chỉ số tâm lý tiêu dùng đã giảm gần 4% so với tháng 12 và giảm tới 10% so với cùng kỳ năm ngoái. Một báo cáo độc lập từ The Conference Board cũng ghi nhận mức giảm 5,4 điểm – thấp nhất trong vòng 4 tháng, theo phân tích của các chuyên gia tại Wells Fargo.

Thị trường lao động và lạm phát: Hai mối lo chính

Mặc dù các chỉ số kinh tế cơ bản như việc làm và thu nhập cá nhân vẫn ổn định, người tiêu dùng đang tỏ ra lo ngại rõ rệt về triển vọng thị trường lao động và lạm phát. Theo nhà kinh tế Joanne Hsu – Giám đốc Khảo sát Người tiêu dùng tại Đại học Michigan – lo ngại về tỷ lệ thất nghiệp gia tăng đã lan rộng trên nhiều nhóm dân cư, bất kể mức thu nhập hay độ tuổi. Gần một nửa số người được khảo sát cho rằng tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng trong năm nay – mức cao nhất kể từ khi đại dịch COVID-19 bùng phát.

Báo cáo của Wells Fargo cũng chỉ ra sự sụt giảm trong cách người tiêu dùng đánh giá thị trường lao động, bất chấp số liệu việc làm chính thức vẫn cho thấy hoạt động tuyển dụng tăng trưởng.

Tác động từ chính sách thuế và thương mại

Tình hình càng trở nên phức tạp khi cựu Tổng thống Donald Trump ký ban hành các mức thuế mới với hàng hóa từ Canada, Mexico và Trung Quốc. Những quyết định chính sách được đưa ra thông qua sắc lệnh hành pháp vào cuối tuần qua đang tạo thêm áp lực tâm lý lên người tiêu dùng – vốn đã mang tâm trạng bất ổn sau giai đoạn chuyển giao chính quyền.

Bà Hsu nhận định: “Tâm lý tiêu dùng đang bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố không chắc chắn, đặc biệt là những chính sách kinh tế chưa rõ ràng từ chính quyền mới.” Bà cho biết thêm, dữ liệu khảo sát được thu thập đúng vào ngày nhậm chức, vì vậy xu hướng tâm lý có thể tiếp tục thay đổi trong thời gian tới khi chính sách dần rõ ràng.

Lạm phát: Không còn là mối lo ngại thứ yếu

Dù chưa phải là vấn đề hàng đầu, lạm phát đang dần quay lại vị trí trung tâm trong mối bận tâm của người tiêu dùng. Khảo sát từ Đại học Michigan cho thấy ngày càng nhiều người kỳ vọng lạm phát sẽ tiếp diễn, không chỉ trong năm nay mà cả về dài hạn. Điều này phản ánh niềm tin vào sự kiểm soát giá cả đang bị lung lay.

Trong khi đó, báo cáo của The Conference Board ghi nhận mức độ lo ngại về lạm phát tăng nhẹ trong tháng thứ hai liên tiếp – một xu hướng đáng theo dõi, đặc biệt trong bối cảnh chính sách thuế quan có thể làm tăng giá hàng hóa nhập khẩu.

Tâm lý thị trường sẽ đi về đâu?

Khi nền kinh tế đang nỗ lực hồi phục sau đại dịch và đối mặt với sự thay đổi chính trị, niềm tin của người tiêu dùng vẫn là yếu tố then chốt trong chi tiêu hộ gia đình – vốn là động lực chính của tăng trưởng GDP Mỹ. Việc chỉ số niềm tin sụt giảm đồng thời với kỳ vọng tiêu cực về thị trường lao động và giá cả là dấu hiệu cho thấy người tiêu dùng đang dần chuyển sang trạng thái phòng thủ.

Nếu các chính sách mới không sớm đem lại sự rõ ràng và ổn định, xu hướng tiêu dùng có thể tiếp tục chững lại trong các quý tới. Với tâm lý thận trọng lan rộng, doanh nghiệp và nhà hoạch định chính sách cần nhanh chóng đưa ra tín hiệu tích cực để củng cố lại niềm tin thị trường.