Di chứng của đại dịch: 5 xu hướng định hình ngành bán lẻ Mỹ sau 5 năm

Năm năm sau khi đại dịch tấn công ngành bán lẻ, những tác động của nó vẫn để lại dấu ấn sâu sắc. Từ việc đóng cửa hàng loạt và sa thải nhân viên đến những thách thức dài hạn như rối loạn chuỗi cung ứng và lạm phát, ngành bán lẻ Mỹ đang dần phục hồi nhưng vẫn đối mặt với nhiều trở ngại.

1. Tiền kích thích: Động lực ngắn hạn, hậu quả dài hạn

Các gói kích thích kinh tế từ chính phủ Mỹ trong đại dịch đã thúc đẩy chi tiêu, giúp ngành bán lẻ “bùng nổ”, theo John Mercer, trưởng bộ phận nghiên cứu toàn cầu tại Coresight Research. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh: “Người tiêu dùng vẫn chưa giảm mức chi tiêu cao mà họ đã quen trong đại dịch.” Điều này, kết hợp với lạm phát do kích thích kinh tế gây ra, đã khiến người tiêu dùng cắt giảm mua sắm các mặt hàng không thiết yếu, đặc biệt là đồ gia dụng, dẫn đến doanh số sụt giảm và hàng loạt vụ phá sản trong hai năm qua.

Declan Gargan, Giám đốc bán lẻ tại S&P Global Ratings, nhận định ngành bán lẻ đang tiến gần đến giai đoạn ổn định. Chỉ số Chi tiêu Tiêu dùng Cá nhân (PCE) cho thấy tỷ trọng chi tiêu cho hàng hóa vật chất, vốn tăng mạnh trong đại dịch, đã gần trở lại mức trước đại dịch vào cuối năm 2024. Tuy nhiên, Mercer cho rằng chi tiêu cho dịch vụ, như du lịch, vẫn đang lấy lại đà tăng trưởng trước đại dịch, có thể kéo dài nhiều năm, theo báo cáo từ JLL.

2. Thương mại điện tử: Phát triển mạnh nhưng sắp chạm ngưỡng

Thương mại điện tử đã trở thành cứu cánh cho ngành bán lẻ trong đại dịch. Các nhà bán lẻ buộc phải nâng cấp website và triển khai dịch vụ như mua trực tuyến, nhận tại cửa hàng để đáp ứng nhu cầu của khách hàng tránh đến cửa hàng. Theo Gargan, doanh số thương mại điện tử tại Mỹ chiếm khoảng 22% tổng doanh số bán lẻ (không tính ô tô) trong quý 4/2024, tăng từ 15% trong quý 4/2019. Dữ liệu từ Bộ Thương mại Mỹ cho thấy doanh số thương mại điện tử tháng 12/2024 cao hơn 60 tỷ USD so với 5 năm trước, tăng 66%.

“Các nhà bán lẻ lớn, với nguồn lực đầu tư vào công nghệ số, sẽ tiếp tục chiếm lĩnh thị phần thương mại điện tử,” Gargan nói. Tuy nhiên, Mercer nhấn mạnh vai trò của cửa hàng vật lý vẫn quan trọng, đặc biệt trong việc cung cấp tiện lợi, dịch vụ nhận hàng, ưu đãi giá hoặc trải nghiệm mua sắm độc đáo.

Dù vậy, báo cáo từ FTI Consulting năm ngoái dự đoán thương mại điện tử đang “trưởng thành” và có thể đạt mức tối đa 35% thị phần trong thập kỷ tới. Sự cạnh tranh từ các tân binh như Shein và Temu, với doanh số toàn cầu vượt 100 tỷ USD năm ngoái, đang gây áp lực lên các nhà bán lẻ truyền thống, đặc biệt tại Mỹ.

3. Đóng cửa cửa hàng: 2025 có thể tồi tệ hơn 2020

Năm 2020 ghi nhận ít đóng cửa cửa hàng hơn 2019, phần lớn nhờ tiền kích thích giúp tăng chi tiêu. Năm 2021 và 2022 thậm chí chứng kiến số lượng đóng cửa thấp nhất kể từ 2012, theo Mercer. Tuy nhiên, tình hình xấu đi từ năm 2023, với số lượng đóng cửa vượt năm 2020, và năm 2024 tiếp tục phá kỷ lục.

Coresight Research dự báo năm 2025 có thể chứng kiến 15.000 cửa hàng đóng cửa, tăng 55% so với năm 2020 và gấp đôi năm 2024. Các nhà bán lẻ như Party City (hơn 700 cửa hàng), Joann (hơn 800 cửa hàng), Big Lots và Macy’s đều công bố kế hoạch đóng cửa hàng loạt. “Áp lực từ thị trường nhà ở yếu, phá sản từ năm trước, và cạnh tranh từ Temu, Shein, TikTok Shop đang khiến các nhà bán lẻ, đặc biệt là cửa hàng bách hóa và hiệu thuốc, phải thu hẹp quy mô,” Mercer giải thích.

Ngược lại, các loại hình như cửa hàng đồng giá, siêu thị và bán lẻ giá rẻ vẫn duy trì mở cửa hàng ổn định qua các năm.

4. Các ngành hàng chịu ảnh hưởng nặng: Đáy chu kỳ hay dấu hiệu phục hồi?

Các danh mục như đồ gia dụng, điện tử và đồ thể thao từng bùng nổ trong giai đoạn đầu đại dịch, nhưng sau đó sụt giảm mạnh khi người tiêu dùng chuyển sang các nhu cầu khác. “Những lĩnh vực chịu áp lực lớn hiện nay là bán lẻ chuyên dụng, đặc biệt là các sản phẩm không thiết yếu như đồ gia dụng,” Gargan nhận định.

Tuy nhiên, một số dấu hiệu cho thấy các ngành này có thể đã chạm đáy. Wayfair, trong báo cáo mới nhất, cho biết thị trường gia dụng đã đến “đáy của chu kỳ giảm”. Doanh số điện tử năm 2024 phần lớn ổn định hoặc tăng so với năm trước, dù Best Buy vẫn báo cáo giảm. Các nhà bán lẻ ngoài trời và thủ công, như Joann, REI, Patagonia và Dick’s Sporting Goods, tiếp tục đối mặt với doanh số yếu, dẫn đến phá sản và cắt giảm nhân sự.

Gargan cho rằng sự phục hồi phụ thuộc vào các yếu tố vĩ mô như giảm lãi suất, cải thiện thị trường nhà ở, và chu kỳ thay thế sản phẩm. “Sau 5 năm, các mặt hàng như laptop hay TV mua trong đại dịch có thể cần thay mới,” Mercer bổ sung.

5. Phá sản và việc làm: Di chứng vẫn kéo dài

Đại dịch tiếp tục được các nhà bán lẻ viện dẫn là nguyên nhân chính trong các vụ phá sản. Gargan cho biết: “Không chỉ là một năm giảm sút, mà là những tác động dây chuyền: nhu cầu tăng đột biến, rối loạn chuỗi cung ứng, lạm phát và lãi suất cao.” Năm 2020 ghi nhận số lượng phá sản lớn, nhưng năm 2021 và 2022 giảm nhờ chi tiêu mạnh. Tuy nhiên, năm 2024 chứng kiến 34 vụ phá sản trong lĩnh vực bán lẻ và tiêu dùng, với phần lớn liên quan đến đại dịch.

Joann là ví dụ điển hình. Sau lần phá sản đầu tiên mà không đóng cửa hàng, công ty hiện đang thanh lý toàn bộ hơn 800 cửa hàng sau lần phá sản thứ hai. “Mối quan hệ với nhà cung cấp bị tổn hại nghiêm trọng, kéo dài hơn dự kiến sau lần phá sản đầu,” Gargan nói.

Về việc làm, năm 2020 chứng kiến sa thải tăng gấp đôi và tuyển dụng tăng 33% so với 2019. Tuy nhiên, tuyển dụng giảm liên tục trong 3 năm sau, với tổng số tuyển dụng năm 2024 thấp hơn 40% so với 2019. Sa thải, sau đỉnh điểm 185.000 vào năm 2020, giảm mạnh trong hai năm tiếp theo nhưng tăng trở lại mức 2019 vào năm 2023, trước khi giảm gần 50% vào năm 2024.

Andy Challenger từ Challenger, Gray & Christmas nhận định: “Đại dịch đã thay đổi cách các nhà bán lẻ vận hành và tuyển dụng, nhưng giờ đây, bất ổn kinh tế và niềm tin người tiêu dùng giảm sút đang chi phối các quyết định.” Giảm lực lượng lao động và đóng cửa cửa hàng là cách các nhà bán lẻ cắt giảm chi phí trong bối cảnh chi phí vận hành tăng và áp lực từ thuế quan, phí vận chuyển.

Ngành bán lẻ trước ngã rẽ mới

Đại dịch đã định hình lại ngành bán lẻ với những thay đổi sâu rộng, từ sự bùng nổ của thương mại điện tử đến các đợt đóng cửa và phá sản. Dù một số lĩnh vực đang phục hồi, áp lực từ lạm phát, cạnh tranh mới, và bất ổn kinh tế vẫn đặt ngành bán lẻ trước thử thách lớn. Để vượt qua, các nhà bán lẻ cần đầu tư vào công nghệ, tối ưu hóa cửa hàng vật lý, và thích nghi với xu hướng tiêu dùng đang thay đổi nhanh chóng.